Konferencja IARP i MNiSW

KONFERENCJA IARP i MNiSW, 13 KWIETNIA 2012 "EDUKACJA ARCHITEKTÓW, DOSTĘP DO ZWODU W POLSCE I EUROPIE"

W dniu 13 kwietnia 2012 r., w sali konferencyjnej Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wyższego w Warszawie, przy ul. Hożej 20 odbyła się międzynarodowa konferencja „EDUKACJA ARCHITEKTÓW, DOSTĘP DO ZAWODU W POLSCE I EUROPIE”. Organizatorem konferencji była Izba Architektów Rzeczpospolitej Polskiej przy współudziale Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wyższego.

Uczestniczyli w niej dziekani wyższych uczelni architektonicznych, przedstawiciele Ministerstwa, przedstawiciele Rady Głównej Szkolnictwa Wyższego, przedstawiciele samorządów zawodowych architektów, inżynierów budownictwa i urbanistów oraz politycy.

Organizatorzy postawili sobie za cel uporządkowanie wszystkich propozycji dotyczących szeroko rozumianej edukacji architektów, w świetle obowiązujących krajowych i unijnych regulacji dotyczących odpowiedzialności związanej z wykonywaniem zawodu architekta.  
Czy się udało? Tak, możemy stwierdzić z całą pewnością, że konferencja spełniła nasze oczekiwania i dała Izbie Architektów impuls do dalszego działania w zakresie współpracy z uczelniami odnośnie kształcenia przyszłych architektów oraz proponowanych przez Izbę zmian dostępu do zawodu.

Obrady otworzył Prezes Izby Architektów RP, arch. Wojciech Gęsiak oraz w zastępstwie Pani Minister Barbary Kudryckiej Pani Koordynator Krajowy d.s. Uznawania Kwalifikacji, Danuta Czarnecka, zastępca dyrektora Departamentu Nadzoru i Organizacji Szkolnictwa MNiSW.

Zagraniczni goście, w osobach Iana Pritcharda, sekretarza Zarządu Głównego Rady Architektów Europy ACE(The Architects' Council of Europe), Olgi Mihalikovej, przewodniczącej Grupy Roboczej ENACA oraz Barbary Potysz, członka Rady Krajowej Czeskiej Izby Architektów ? w sposób rzeczowy i profesjonalny przybliżyli uczestnikom konferencji problematykę uznawania kwalifikacji w krajach Unii Europejskiej, a także różnicę pomiędzy praktykami odbywanymi w ramach edukacji, a praktykami zawodowymi, warunkującymi dopuszczenie do zawodu, do których odbycia, pod okiem uprawnionego architekta, członka Izby, niezbędne jest ukończenie studiów wyższych i uzyskanie tytułu magistra. Również istotna była informacja, że egzamin zawodowy jest standardem dla większości krajów europejskich, a także wyjaśnienie różnicy pomiędzy akredytacją, która odnosi się do regulacji krajowych w kwestii nauczania, a notyfikacją, która potwierdza zgodność krajowego poziomu nauczania danej uczelni z art. 46 Dyrektywy UE o wzajemnym uznawaniu kwalifikacji, co daje absolwentom prawo automatycznego uznania dyplomu w krajach Unii Europejskiej.

Przedstawiciele Izby Architektów RP w swoich wstąpieniach zaprezentowali spójny pogląd na temat na temat szeroko pojętej edukacji architektów w aspekcie koniecznych zmian dostępu do zawodu. 

Arch. Mariusz Szabłowski, członek Rady Krajowej, przedstawił tematykę ustawicznego kształcenia, które jest etycznym obowiązkiem architekta, a Izba Architektów może nałożyć na siebie obowiązek wprowadzenia takiego systemu. Obecnie jest on w przygotowaniu.

Z przeprowadzonych przez IARP badań wynika, że jedynie 2-4% czynnych zawodowo architektów stara się udoskonalać i pogłębiać swoja wiedzę ? zadaniem Izby jest przekonanie pozostałych do konieczności wprowadzenia systemu ustawicznego kształcenia.

Koledzy architekci Andrzej Poniewierka, członek Zespołu d.s. Opiniowania Programów Szkół Wyższych i Paweł Kobylański, członek Zarządu Głównego Architektów Europy (ACE) przybliżyli uczestnikom problematykę odbywania praktyk z punktu widzenia pracodawcy, członka IARP. Obecnie obowiązujący system odbywania praktyk w ramach studiów, jak i po ich zakończeniu został oceniony negatywnie. Głównymi postulatami pracodawców, w odniesieniu do kształcenia przyszłych architektów, jako przedstawicieli jednego z ostatnich szerokopasmowych zawodów, są: solidne wpojenie podstawowej wiedzy budowlanej, zwiększenie wymogów w zakresie praktyki projektowej, nauczania przebiegu procesów administracyjnych w projektowaniu, etyka zawodu, umiejętność pracy zespołowej.

Dr hab. inż. arch. Tomasz Tczewski, wice przewodniczący Zespołu d.s. Opiniowania Programów Szkół Wyższych IARP, w swoim wystąpieniu zwrócił uwagę na konieczność budowania programów nauczania w oparciu o zgodność z art. 46 Dyrektywy o wzajemnym uznawaniu kwalifikacji, pomimo akredytacji uczelni przez Państwową Komisję Akredytacyjną.

Arch. Małgorzata Gruszka, członek Rady Krajowej IARP, przewodnicząca Zespołu d.s. Opiniowania Programów Szkół Wyższych, przedstawiła prezentację na temat „Kluczowe kwalifikacje absolwenta studiów na kierunku architektura i urbanistyka, niezbędne do podjęcia praktyki zawodowej”, w odniesieniu do studiów I i II stopnia ? prezentacja w załączeniu.

Arch. Borys Czarakcziew, wice przewodniczący Zespołu d.s. Opiniowania Programów Szkół Wyższych, zaprezentował roboczą wersję propozycji IARP zmiany dostępu do zawodu. Zakłada ona, w ogólnym zarysie, skrócenie praktyki do 2 lat (1,5 roku praktyki projektowej i 0,5 roku budowlanej), przeprowadzenie egzaminu w połowie praktyki i niepełny dostęp do zawodu, a następnie uzupełnienie praktyki wg opracowanych przez IARP wymagań, przedstawienie portfolio i odbycie rozmowy kwalifikacyjnej, zakończonej uzyskaniem pełnego dostępu do zawodu.

Propozycja ta, została bardzo wysoko oceniona przez Panią Minister Barbarę Kudrycką, która zabrała osobiście głos w trakcie konferencji, zwracając uwagę, że prowadzona debata oraz przyjęty model uzyskania dostępu do zawodu (4 lata studiów +2 lata praktyki, lub 5 lat studiów + 1 rok praktyki) jest niezwykle istotny. Standardy kształcenia zostały przyjęte ? kształcenie umiejętności praktycznych, w jak największym stopniu, będzie akceptowane przez Ministerstwo i regulacje prawne mogłyby zostać wprowadzone przed oczekiwaną aktualizacją Dyrektywy o wzajemnym uznawaniu kwalifikacji, co zabezpieczałoby na przyszłość możliwość deregulacji zawodu architekta. Wobec ogólnokrajowej dyskusji o deregulacji znacznej liczby zawodów, sympatycznym akcentem było osobiste potwierdzenie przez Panią Minister Barbarę Kudrycką informacji, że z uwagi na kwalifikację unijną zawodu architekta, do grupy zawodów sektorowych, regulowanych odrębnymi przepisami, zawód architekta nie jest przewidziany przez rząd RP do deregulacji.

Pani Danuta Czarnecka, Koordynator Krajowy d.s. Uznawania Kwalifikacji w swoim wystąpieniu n.t. przepisów unijnych regulujących uznawanie kwalifikacji zwróciła uwagę, że zawód architekta znajduję się na 13 pozycji, wśród 7700 najbardziej mobilnych zawodów w Unii Europejskiej.

Poseł Krzysztof Tchórzewski, zastępca przewodniczącego Sejmowej Komisji Infrastruktury, zabrał głos na temat deregulacji zawodowych.  Ich przyczyną jest wzrost zbędnych „nadregulacji”, utrudniających dostęp do zawodu, a mających rozwiązać problemy pogorszenia koniunktury. Nauczanie nie zaspokaja potrzeb rynku ? dyplom jest traktowany przez pracodawców jako poświadczenie, uczestnictwa w nauczaniu akademickim. Tylko co 8 osoba po studiach jest zatrudniana przez Biuro Pracy ? regułą jest przyjmowanie do pracy „z polecenia”. Osobnym problemem jest, na ile możliwe jest zaangażowanie w praktykę projektową przy jednoczesnym obciążeniu studiami.

Dziekani Wydziałów Architektury Politechnik z Gdańska, Krakowa i Katowic ? kolejno prof. Krzysztof Gasidło, dr hab. Inż. arch. Magdalena Kozień i prof. Antoni Taraszkiewicz w swoich wystąpieniach podkreślali, że ich uczelnie kształcą w profilu ogólno-akademickim. Nowe regulacje prawne wyróżniają dwa profile kształcenia: praktyczny i ogólno-akademicki. Trudno znaleźć profity z podziału studiów architektonicznych na dwustopniowe i dziekani stoją na stanowisku, że należałoby przywrócić studia jednolite na kierunku architektura i urbanistyka, lub wprowadzić oprócz dwustopniowych, jednolite ? do wyboru przez studentów.  Dziekani zwrócili również uwagę na brak możliwości, przy obecnych regulacjach prawnych, zdobywania tytułów naukowych na kierunku architektura i urbanistyka, z powodu wymogów publikacji w ściśle określonych, zagranicznych pismach naukowych, które nie zajmują się dziedziną architektury. Również likwidacja architektury i urbanistyki przez Narodowe Centrum Nauki, jako dziedziny mogącej starać się o granty naukowe, nie ułatwia pomnażania kadr naukowych.

Przedstawiciele Rady Głównej Szkolnictwa Wyższego ? prof. Sławomir Podlaski oraz rzecznik praw absolwenta Bartłomiej Banaszak przedstawili swoje stanowiska w sprawie kształcenia praktycznego.

Profesor Sławomir Podlaski, na podstawie przywołanych raportów statystycznych z 2007 roku, podał, że szkoły wyższe kształcą wyłącznie teoretycznie, absolwentom brak tzw. kwalifikacji miękkich, do których zalicza się praca zespołowa. Kierunki regulowane, w Polsce, mają narzuconą ilość praktyk studenckich. Nowa ustawa wprowadza dwa kierunki kształcenia: praktyczny i ogólno-akademicki. Na kierunku praktycznym zajęcia powinny być prowadzone przez praktyków; powinno występować powiązanie gospodarki ze studiami.
Rzecznik praw absolwenta, działający przy Radzie Głównej Szkolnictwa Wyższego, Bartłomiej Banaszak stwierdził, że wiedza i umiejętności to podstawy oraz, że należy zdefiniować efekty kształcenia w odniesieniu do umiejętności praktycznych, z uwzględnieniem potrzeb rynku.

W dyskusji kończącej wystąpienia, Prodziekan Wydziału Architektury Politechniki Warszawskiej stwierdził, że Wydział wprowadził dwustopniowość kształcenia: bazą do zawodu są 4 letnie studia I stopnia, ich rozwinięciem studia magisterskie. Daje się zauważyć duża mobilność po I stopniu: coraz więcej absolwentów wyjeżdża do innych krajów. Prodziekan zwrócił również uwagę na nieprecyzyjny zapis w Rozporządzeniu MNiSW o 50 % zajęciach praktycznych.

W podsumowaniu konferencji, moderator, Małgorzata Gruszka zauważyła, że faktem jest, iż właśnie teraz następuje przewartościowanie programów na uczelniach.  Samorząd zawodowy architektów ma nadzieję, że zmiany nie będą pozorne. Ma również świadomość, że obecne władze uczelni stoją u progu końca kadencji, jednak to na nich spoczywa cały trud i odpowiedzialność związana z koniecznymi zmianami, wynikającymi z nowych przepisów. Izba Architektów chce się czynnie włączyć w proces zmian i podjąć współpracę z uczelniami w zakresie praktyk zawodowych i nauczania praktycznego. M. Gruszka stwierdziła również, że Izba Architektów RP jest gotowa stworzyć programy praktyk zawodowych i zakres wymagań dla osób, które mogłyby je prowadzić i nadzorować. Widzi też pole do współpracy w tworzeniu modelu „przeplatanego” dydaktykę z praktyką.
Na zakończenie, dziękując za liczny i aktywny udział w konferencji, M. Gruszka podkreśliła, że IARP widzi możliwość przełożenia dzisiejszej teorii na jutrzejszą praktykę i ma nadzieję na kontynuację współpracy pomiędzy samorządem zawodowym a uczelniami.

Oprac. M. Gruszka, 10 maja 2012r.